درمان بیماری ام .اس با استفاده از زهر زنبور عسل

درمان بیماری ام .اس با استفاده از زهر زنبور عسل

. 

عسل‌هایی که در منطقه تولید می‌شوند به کاهش عوارض حساسیت در افرادیکه حساسیت‌های فصلی دارندکمک می‌کند، زیرا این عسل حاوی همان گرده‌هایی است که در افرادتولید حساسیت می‌کند و وجوداین مواددر عسل موجب تحریک تولیدimmune booster در بدن فرد حساس می‌گردد. بهترین حالت را در زمان مصرف یک قاشق چایخوری به صورت روزانه وبرای چند ماه می‌توان مشاهده کرد. 

. 

- اسیدیته: میزان PH در عسل به طور طبیعی بین 3.2 تا 4.5 است این میزان اسیدیته قدرت رشد بسیاری از باکتری ها را که مسئول عفونت در زخم ها هستند از آنها می‌گیرد.

- اثرات اسموتیک: عسل به عنوان یک قند اشباع با مخلوطی از حدود84 درصد فروکتوز و گلوکز است که در این غلظت بالا و تعداد بسیار معدودی ملکول آب که می‌تواند در اختیار میکروبها قرار گیرد محیط بسیار نا مناسبی را برای رشدانها بوجود می‌آورد.

گلوکز+آب +اکسیژن=گلوکونیک اسید+پراکسید

زمانیکه عسل برای زخمها به عنوان پوشش مورد استفاده قرار می‌گیرد با آب سطح زخم رقیق شده و تولید پراکسید می‌نماید و در نتیجه آزاد شدن به آرامی پراکسید به عنوان یک ضد میکروب عمل می‌کند و برخلاف محلول 3 درصد پزشکی این آزاد شدن تدریجی پراکسید هیچگونه صدمه‌ای به بافتهای اطراف زخم وارد نمی‌کند.

- مطالعات نشان داده‌اند که ازدیاد سلولهای لنفوسیت B و T در کشتهای آزمایشگاهی توسط عسل با غلظت1/0 درصد تحریک شده است . همچنین این اثر در مورد فاگوسیتوزها هم مشاهده گردیده است.

عسل با غلظت 1 در صددر کشتهای از سلولهای منوسیت در ازمایشگاه موجب تحریک تولید سیتوکیناز( یک فاکتور نکروز تومورTNF )،آلفا انتروکولین1 و 6 که موجب تحریک پاسخ‌های ایمنی به عفونت می‌گردد ،شده است . بعلاوه گلوکز موجوددر عسل و PH  آن می‌تواند به عمل انهدام میکروبها توسط ماکروفاژها کمک کند.

-     به منظور بررسی مواد آلی با خواص ضد میکروبی (بغیر از پراکسید هیدروژن ) در کشور مالزی دو نوع عسل محلی انتخاب شدند و چند حلال آلی برای استخراج این مواد استفاده شد. در این بررسی از چهار سوش باکتریایی رایج در عفونتهای بیمارستانی شامل :

(E.coli-S.auteus-Methicillin resistant staphyloccus-Methicillin Sensitive staphylococcus aureus).

برای نشان دادن خواص ضد میکروبی مواد استخراج شده استفاده شد. محیط‌های کشت میکروبی به دو صورت ( مایع و جامد ) انتخاب گردید.

مواد آلی شناسایی شده از دسته فلاونوئیدها و فنولیک اسیدها بودند از انواع آن می‌توان به بنزوئیک اسید، گالیک اسید ،کافئیک اسید ،فرولیک اسید وسینامیک اسید اشاره کرد. این مواد در میزان های متفاوت در انواع عسل دیده می‌شود.

نتایج این بررسی نشان داد مواد آلی استخراج شده از نوعی عسل به نامGelam بر روی تمامی سوش‌های میکروبی انتخاب شده موثر است.

دلایل خواص ضد میکروبی عسل:

الف- خاصیت اسمزی:

خاصیت ضد میکروبی عسل اولین بار در سال1892توسطVan Ketel تشخیص داده شد که خاصیت ضد میکروبی عسل تماماً به علت فشار اسمزی بالای آن است. عسل محلول اشباع یا فوق اشباع از قندها بوده و شامل 84% از مخلوط فروکتوز و گلوکز است. میزان آب معمولا 21-15% وزنی است.تاثیر متقابل مولکولهای قند با مولکولهای آب باعث می‌شود تعداد بسیار کمی از مولکولهای آب در دسترس میکروارگانیسم‌ها باشد.این آب آزاد تحت عنوان فعالیت آبی اندازه‌گیری می‌شود که برای عسل معادل 62/0- 562/0 است.اگرچه تعدادی از مخمرها در عسل‌هایی با فعالیت آبی بالا قادر به رشد هستند ولی فعالیت آبی اکثر عسل‌ها به حد کافی پائین بوده و مانع از رشد میکروارگانیسمها می‌شود.

در صورتیکه میزان آب موجود در عسل کمتر از 1/17 % باشد هیچ تخمیری در عسل اتفاق نمی‌افتد.بسته به میزان رقتی که از عسل تهیه شود از رشد میکروارگانیسمهای متفاوتی با توجه به فعالیت آبی بهینه رشدشان جلوگیری می‌شود.

2-اسیدیته:

عسل ماده‌ای اسیدی است وبا3/2-4/5 = pH مانع رشد بسیاری از باکتریهای بیماریزا می‌گردد.pH اپتیمم رشد این گونه‌ها بین 7.4-7.2 است. حداقل pH برای رشدتعدادی از گونه‌های مولد عفونت عبارتند از:اشرشیاکلی:4.3,سالمونلا:4,سودوموناس آئروژنز:4.4,استرپتوکوکوس پیوژنز:4.5 .بنابراین در عسل رقیق نشده,اسیدیته یک فاکتور بسیار مهم ضد باکتریائی محسوب ولی در صورت رقیق سازی عسل بویژه توسط مایعات بدن که خاصیت بافری دارندpH بالا رفته و اسیدیته عسل یک بازدارنده موثر در برابر بسیاری از گونه‌های باکتریائی نخواهد بود.

3-پروکسید هیدروژن:

یک عامل ضد میکروبی شناخته شده ,که به دلیل ایجاد التهاب و آسیبها به بافتها از مقبولیت آن به عنوان عامل ضد باکتریایی و تمیز کننده کاسته شده است. غلظت هیدروژن پروکسید تولیدی در عسل رقیق شده حدود 1میلی مول  درلیتر بوده که1000 مرتبه کمتر از محلول 3 درصد است که به طور معمول به عنوان Antiseptic استفاده می‌شده است. هیدروژن پراکسید با غلظت 5/0-2/0 میلی مول بر لیتر از رشد اشرشیاکلی جلوگیری می‌کند . بدون اینکه به سلولهای فیبر وبلاست پوست انسان آسیب برساند. عامل عمده خاصیت ضدمیکروبی عسل هیدروژن پراکسید می‌باشد که به طریقه آنزیمی در عسل تولید می‌شود. آنزیم گلوکز اکسیداز از غده Hypopharyngeal زنبور عسل به داخل شهد ترشح می‌شود و به تبدیل شدن شهد به عسل کمک می‌کند. هیدروژن پراکسید و اسیدیته با واکنش زیر تولید می‌شوند:

Glucose + H₂o + o₂ ® glnconic acid +H₂o₂   

هیدروژن پراکسید تولیدی فقط در طی رسیدن عسل به عنوان یک عامل استریل کننده خواهد بود. عسل full-strength فقط دارای مقدار بسیار جزئی هیدروژن پراکسید است چرا که این ماده (هیدروژن پراکسید) در حضور یونهای فلزی و اسید آسکوربیک موجود در عسل ناپایدار است و به آب و اکسیژن تجزیه می‌شود. در عسل عملا آنزیم غیر فعال است و فقط با رقیق شدن عسل باعث افزایش هیدروزن پراکسید می‌شود چرا که در اسیدیته طبیعی عسل آنزیم قادر به فعالیت نمی‌باشد.

4-عوامل شیمایی گیاهی:

مشاهده فعالیت ضد باکتریایی و یک سری عسل‌های فاقد هیدروژن پراکسید محققین را متوجه عوامل ضد باکتریایی دیگر نمود. حرارت دادن عسل باعث نابودی گلوکز اکسیداز و کاهش فعالیت ضد باکتریایی در مقابل برخی گونه‌ها می‌شود در مقابل یکسری دیگر از گونه‌های باکتریایی همچنان فعال باقی می‌مانند. همچنین دلیل عمده دیگر برای حضور ترکیبات ضد باکتریایی غیر پراکسیدی در عسل از آنجا حاصل شد که با افزودن کاتالاز عسل را عاری از هیدروژن پراکسید نمودند و مجددا مشاهده نمودند که عسل تا حدودی واجد خاصیت ضد باکتریایی است. محققین ترکیبات ذیل را به عنوان عوامل شیمایی گیاهی ضدباکتریایی عسل معرفی نموده‌اند:

عسل و ترمیم زخم:

از زمان مصریان باستان عسل برای درمان زخمها استفاده می‌شده است و بنظر می‌رسد که باکتری‌ها هنوز توان مقابله با مواد ضد میکروب آن را پیدا نکرده‌اند.استفاده از عسل به عنوان مرهم در درمان سوختگی ها نیز از دیربار رایج بوده و در طب سنتی به آن اشاره شده است.عسل به واسطه داشتن آنزیم کالاتاز ترمیم پوست را سرعت بخشیده و از شدت درد کاسته و از تاول زدن پوست جلوگیری می‌نماید. حتی روسها در جنگ جهانی دوم بر روی زخمها عسل می‌گذاشتند. در رابطه با التهاب، ترک و شقاق می‌توان بصورت ماساژ آرام موضع از عسل استفاده نمود همچنین برای درمان و کاهش التهاب در زخمهای پوستی، کهیر،اگزما و جوشها می‌توان از مالیدن عسل و تکرار آن به مدت 7 تا 12 روز استفاده کرد. همچنین تحقیقاتی که بر روی موشهای صحرایی انجام گرفت مشخص کرد که زخم گروهی که با عسل معالجه شده بودند بسیار سریعتر از گروه دیگر بهبود یافت.

همچنین عسلی که حاوی دانه گرده باشد در درمان بیماری تب یونجه موثر است. بنا به تحقیقات انجام شده در مورد بیماری قانقاریا نیز مشاهده شد که در بیمارانی که از پانسمان عسل استفاده کرده بودند روند بهبودی بیماری بسیار سریعتر از بیماران دیگر بود. همچنین بنا بر مطالعات انجام شده در سال1965 مشاهده شد که داروی روزانه 25 گرم گرده و مخلوط با عسل باعث بهبود بیماری‌های کبد در گارگران رومانیایی گردید.

عسل همچنین باعث افزایش هموگلوبین خون شده و در درمان شب ادراری اطفال بسیار مفید می‌باشد و بدلیل جذب مستقیم آن یک منبع انرژی آماده برای کودک است . همچنین عمل زایمان را آسان و باعث افزایش شیر مادر شده و نوزاد قوی متولد می‌شود این ماده در درمان عفونتهای بعد از عمل نیز به کار رفته است.ضماد عسل و دارچین نیز روی بیماری آرتروز، ریزش مو وحساسیت های پوستی و بصورت مایع رقیقی جهت نوشیدن برای درمان سوء هاضمه،سرفه ،عفونتهای مثانه و کاهش وزن مفید است.همچنین در طب سنتی از عسل به عنوان معجونی در تقویت اعصاب، رفع بیخوابی، رفع لکنت زبان، تقویت کبد و کیسه صفرا، درمان یبوست، رفع ناتوانی‌های جنسی، رفع تصلب شرائین وزیبایی پوست نام برده شده است. امروزه همچنین می‌توان عسل‌های دارودار تهیه کرد به این صورت که بر حسب خواص دارویی مورد نظر می‌توان نمکهای معدنی و داروهای خاصی را با شربت شکر مخلوط کرد و به عنوان مکمل غذایی در اختیار زنبورهای عسل قرار داد.در این صورت عسل‌هایی با خواص دارویی خاص و مورد نظر به دست می‌آید. البته تولید این نوع عسل‌ها باید با اطلاع اداره نظارت بر دارو و غذا باشد.همچنین به این طریق می‌توان عسلهایی با طعم میوه و سبزی و یا عسل‌های غنی شده با ویتامین تولید و عرضه نمود.

چگونگی اثر بخشی عسل در مقابله با عفونت‌ها :

عسل روی باکتریهای مقاوم به آنتی بیوتیک از جمله ابر میکروبی بنام MRSA نیز موثر است و بر خلاف بیشتر آنتی بیوتیک‌ها به نحو چشمگیری باعث پیشرفت بهبود زخم‌ها می‌شود. اغلب افراد عقیده دارند که اسیدی بودن تنها سلاح عسل در برابر باکتری هاست اما مطالعات نشان داده‌اند عسل‌ها سلاحی سری دارند که حتی اگر رقیق شوند آنها را برای میکروبها مرگبار می‌سازد و آن پراکسید هیدرژن است. این ماده زمانی در بیمارستان ها به عنوان ضد عفونی کننده مصرف می‌شد.  از تجزیه این ماده رادیکالهای آزاد تشکیل می‌شوند که باکتریها را از بین می‌برند. چون این واکنش خیلی سریع رخ می‌دهد پراکسید هیدرژن را باید در غلظت‌های بالا بر زخم ها استعمال کرد و این ماده در این غلظت‌ها بافت سالم نیز آسیب می‌رساند. در عسل پراکسید هیدرژن به کمک آنزیم گلوکز اکسیداز تولید می‌شود اما میزان آن هزار بار کمتر از مقداری است که در گذشته روی زخمها استعمال می‌شد. در نتیجه گذاشتن عسل روی زخم ضمن جلوگیری از تهاجم و تخریب میکروب ها با آسیب بافتی همراه نیست و همینطور که پراکسید هیدرژن تصفیه می‌شود گلوکز اکسیداز با تسهیل ساختن آن از گلوکز پیوسته آن را جایگزین می‌کند و جالب اینکه وقتی عسل رقیق می‌شود فعالیت این آنزیم افزایش می‌یابد. به همین علت حتی وقتی عسل 17 تا 14 برابر رقیق می‌شود می‌تواند از رشد باکتری‌ها جلوگیری کند و زمانیکه عسل روی زخمها قرار می‌گیرد و در اثر تراوش پلاسما از زخم رقیق شده و در مبارزه میکروبها پرتوان تر می‌شود. یکی دیگر از خصوصیات جالب، تقویت بهبود یافتن زخم هاست . عسل محیط ویژه‌ای می‌آفریند که برای رشد بافت مناسب بوده و در عین حال با میکروبها نیز مبارزه می‌کند. به علاوه رطوبت عسل از درد و و تخریب سلولها حین تعویض پانسمان‌های خشک شده جلوگیری می‌نماید. عسل بخشی از توان ترمیمی خود را مدیون پراکسید هیدروژن است . این ماده رشد رگهای خونی را تحریک می‌کند که این رگها با هدایت اکسیژن ، مواد غذایی و سلولهای فیبرو پلاست که بافت پیوندی جدیدی را می‌سازند سلولهای پوششی را تحریک کرده و زخمها را می‌بندند.

به هر حال تمام عسل ها از خواصی که شمرده شد به یک اندازه بهره مند نیستند.شهد بعضی گلها به مقدار زیادی کالاتاز دارد.این آنزیم پر اکسید هیدروژن را تخریب می‌کند.بعضی شهدها نیز گلوکز اسید را به گرما و نور حساس می‌کنند.با وجود این توان ضد میکروبی بعضی عسلها حتی با جوشاندن آنها از بین نمی‌رود.از این رو به نظر میرسد عسل علاوه برموادی که تا کنون شناخته شده است، مواد ضد میکروب دیگری نیز دارد که به دما مقاوم‌اند.به هر حال برای استفاده از این ماده به عنوان دارو باید با متخصصان نیز مشورت کرد چرا که گاهی دانه‌های گرده موجود در عسل طبیعی خود میتوانند باعث عفونت یا حساسیت شوند.خوشبختانه گرده‌ها را می‌توان با پرتو گاما از بین برد بدون آنکه به خواص دارویی عسل آسیب برسد.نکته مهمی که باید توجه داشت این است که به کودکان زیر یک سال نباید عسل داد چرا که عسل گاهی به عنوان یک منبع ذخیره‌ای برای اسپورهای Clostridium botulinum عمل می‌کند که می‌تواند باعث به وجود آمدن حساسیت و گاهی مسمومیت در کودکان شود. البته زنبور عسل محصولات مفید دیگری از قبیل موم، بره موم،دانه گرده،رویال ژله و زهر نیز دارد که هر کدام به نوبه خود ازخواص دارویی شگفت انگیزی برخوردارند. به عنوان مثال گرده دارای مواد ضد باکتریایی و هورمون‌های جنسی است که در برخی کشورها از آن داروهایی به شکل قرص و کپسول ساخته شده و به بازار عرضه می‌گردند.بره موم نیز خاصیت ضد باکتریایی داشته و از آن برای التیام زخم‌ها و در گذشته به عنوان داروی ضد عفونی کننده در جراحی استفاده می‌شده است. ژله رویال یا شاه انگبین نیز شامل انواع ویتامینها و مواد معدنی است که باعث تنظیم متابولیسم بدن شده و سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌نماید و از آن به عنوان تقویت کننده ودرمانهای هورمونی نیز استفاده می‌شود.این ماده در پایین آوردن کلسترول خون،ورم مفاصل و درمان کم خونی نیز بسیار موثر است.همچنین تحقیقات انجام گرفته حاکی از اثرات درمانی موثر زهر زنبور عسل دردرمان بیماریهایی نظیر روماتیسم مفصلی وms می‌باشد.

درمان انواع زخمها توسط عسل

درصد بالای قند و مواد معدنی و خاصیت آنتی باکتریالی عسل خصوصاً بر روی میکرب استافیلوکوکوس اورئوس که علت معمول زخمهای بهبود نیافته است، این ماده را برای تهیه مرهم برای زخمها ارزشمند و ایده آل می‌سازد .

از عسل به منظور التیام انواع زخم‌ها از جمله خراشیدگیها، بریدگیها، سوختگیها، قانقاریا، زخم بستر، زخم دیابتی، زخم واریسی، زخم زانوئی وریدی و همچنین قرمز شدن و پوسته پوسته شدن و ترک خوردگی پای ورزشکاران به علت مصرف دائمی کفشهای ورزشی ، استفاده می‌شود و برای اینکار ابتدا زخم با آب نمک رقیق شستشو شده و سپس عسل را مستقیماً روی زخم مالیده و توسط باند استریل پوشانده می‌شود. اگر سوختگی و بریدگی جزئی باشد از طریق گستردن عسل روی باند استریل و سپس قراردادن آن روی زخم استفاده میگردد .با اینکه ویسکوزیته عسل بسیار زیاد است و در دمای اتاق حالت نیمه مایع دارد اما در دمای بدن روان می‌شود و اگر رقیق شود سیالیت آن بیشتر می‌شود و رقیق کردن عسل تا 10 برابر کاملاً رشد باکتریهای عفونت زای زخم را متوقف می‌کند .

مکانیسم عمل به این نحو است که عسل استفاده شده روی زخم با مایع خروجی از بافت صدمه دیده رقیق می‌شود و توسط فعالیت آنزیماتیک گلوکز اکسیداز وارد شده به عسل بوسیله زنبور ، به آهستگی پراکسیدهیدروژن را از زخم خارج می‌کند و اولین عامل ضد میکرب و آنتی‌سپتیک همین پراکسیدهیدروژن تولید شده است که تجزیه شده و با ایجاد رادیکالهای بسیار فعال خاصیتی مشابه با داروهای ضد میکرب تولید می‌کند یعنی با میکربها واکنش داده و آنها را از بین می‌برد.کاربرد  مستقیم پراکسیدهیدروژن مطلوب نیست زیرا باعث التهاب و آسیب بافت می‌شود اما لازم به ذکر است که مقدار پراکسیدهیدروژن تولید شده توسط عسل آنقدر نیست که به بافت و سلولهای فیبروبلاست پوست آسیب برساند .

امکان دارد عسل حاوی اسپورهای زنده میکرب کلوستریدیوم بوتولینوم باشد بنابراین مصرف خوراکی آن برای کودکان در سن کمتر از یکسال به علت وجود خطر ابتلاء به بوتولیسم ممنوع می‌باشد اما برای درمان خراشیدگی و سوختگی سنین مذکور نیز تأیید شده است .

استریل کردن عسل با تیمار حرارتی و فیلتراسیون غیر ممکن است و بهترین روش سترون سازی آن تابش دهی با اشعه گاما است تا اسپورهای کلوستریدیوم بوتولینوم کشته شوند بدون اینکه خاصیت ضد باکتریائی عسل از دست برود .

در تأیید آنچه بیان شد دلایل استفاده از عسل در درمان زخمها و سوختگیها به شرح زیر ارائه میشود:

1- ممانعت از ایجاد عفونت به علت خواص باکتریواستاتیکی و آنتی باکتریائی.

2- ایجاد مانعی ویسکوز در مقابل باکتریها و متابولیسم آنها برای کاهش هچوم به زخم و در نهایت جلوگیری از عفونت .

3-کمک به فرآیند التیام با گسترش تشکیل بافت پوششی مخاطی به علت آنزیمهای موجود در عسل و تحریک رشد سلولها در اثر کیفیت غذائی فوق العاده عسل، زیرا حاوی مقادیر زیاد قند با قابلیت جذب سریع می‌باشد .

4- جذب مایع سرم زخم به علت خاصیت اسمزی زیاد عسل و کاهش تورژسانس سلولی و تورم .

5- کاهش درد و سوزش و بعلاوه توقف سریع التهاب زخم .

6- رفع بوی مشمئزکننده زخم، زیرا باکتریهای عفونت زا ترجیح می‌دهند به جای مصرف اسیدهای آمینه سرم و سلولهای مرده و تولید آمونیاک و ترکیبات آمینه و سولفور که مسبب بوی نامطبوع هستند از گلوکز عسل استفاده نموده و اسید لاکتیک تولید کنند و چون تولید آمونیاک کم می‌شود از ایجاد بوی ناخوشایند، خراشیدگی و سوزش زخم کاسته می‌شود .

7- تولید اکسیژن توسط بافت را افزایش میدهد و باعث افزایش جریان خون و لنف میشود .

8- با نگهداشتن رطوبت در زخم و ممانعت از دله بستن زخم، موجب کاهش جای سوختگی می‌شود .

9- به عنوان یک مانع محافظ هم از چسبیدن پوشش به زخم جلوگیری می‌کند و هم آسیب به بافت موقع تعویض پوشش را کم می‌کند .

10- افزایش اسیدیته ایجاد شده توسط عسل هم به تحریک التیام زخم کمک می‌کند و هم در عمل ضد باکتریائی ماکروفاژها شرکت می‌کند .

     به نظر می‌رسد به جای اینکه بلافاصله محل سوختگی با آبی که ممکن است آلوده باشد و موجب عفونی شدن شدید بافت صدمه دیده فراهم کند شسته شود ، بهتر است از مالیدن عسل روی محل سوختگی استفاده شود .

مروری بر استفاده از عسل در درمان زخمهای جلدی

مقدمه:

اپی‌تراپی یا زنبوردرمانی عبارتست از استفاده از فرآورده‌های مختلف زنبور عسل(زهر زنبور، گرده، عسل، ژله رویال و بره موم) در درمان بیماریها. عسل یکی از مهمترین ترکیباتی است که از زمانهای قدیم در درمان زخم مورد استفاده قرا گرفته است.

از دهه 90 میلادی در پی انتشار گزارشاتی در مورد موثر بودن درمان با عسل توجه محققین نسبت به استفاده از این درمان باستانی زخم بیشتر شده است. گزارشهایی دال بر تسریع بهبودی زخم، کاهش سریع التهاب، تورم و درد، کم شدن بوی بد زخم، کمک به دفع بافت نکروتیک، تسریع گرانولاسیون و اپیتلیا لیزاسیون و نهایتا" بهبودی تسریع شده با کمترین اسکاردر درمان زخمها با عسل وجود دارد.

دو خصوصیت مهم عسل یکی دسترسی به آن در تمام جوامع و دوم مقاومت آنتی بیوتیکی است که هر روز بیش از قبل گریبا ن پزشکان را در درمان عفونتها همچون زخم می‌گیرد.

 شواهد زیادی وجود دارد که بیانگر ارتباط بین غلظت زیاد شکر در عسل با خاصیت ضدمیکروبی آن هستند، طوریکه با حبس مولکولهای آب، از دسترسی میکروارگانیسمها به آب ممانعت می‌کنند اما رقیق شدن عسل بوسیله اگزودا باعث کاهش اسمولاریته آن می‌شود، بنابراین اسمولاریته عسل عامل مهمی در خاصیت مذکور نمی‌باشد .اسیدیته عسل نیز بعنوان عامل ضد میکروبی آن در نظر گرفته شده، اگرچه این میزان اسیدیته(5/4-2/3) می‌تواند از رشد اغلب باکتریها ممانعت کند، اما بنظر نمی‌رسد که با این خاصیت عسل رابطه ای داشته باشد. دو عامل مهم یعنی پراکسید هیدروژن (از زنبور عسل) و ترکیبات شیمیایی (از منابع گیاهی) بعنوان عوامل اصلی در خاصیت آنتی باکتریال عسل مطرح می‌باشند.

گزارشات زیادی در منابع پزشکی مبنی بر موثر بودن عسل در درمان زخمها، سوختگیها وجود دارد: بعنوان یک سد محافظتی از عفونت زخم جلوگیری می‌کند، التهاب، تورم و درد بسرعت کاهش می‌یابد بافت نکروتیک و گانگرنه بسرعت توسط بافت گرانوله جایگزین می‌شود و اپیتلیالیزاسیون سریعا پیش می‌رود بنابراین نیاز به دبریدمان جراحی کم می‌شود. عسل برخلاف سایر مواد آنتی سپتیک به بافت صدمه‌ای نمی‌زند و رشد بافت جدید را برای ترمیم زخم سرعت می‌بخشد. باعث افزایش جریان خون و تسریع جریان لنف می‌شود.بوی بد زخم را کاهش می‌دهد و موجب کاهش درد سوختگی می‌شود. علاوه بر موارد مذکور استفاده از عسل و دسترسی به آن آسان بوده و به بافت گرانوله آسیب نمی‌رساند.

نکات مهم در استفاده از عسل برای درمان زخم

قبل از استفاده از عسل باید زخم تمیز شود. آبسه ها باز، چرک آنها تخلیه و بافت نکروتیک آنها برداشته شود. عسل بر روی زخم گسترده شود و روی آن بوسیله یک پوشش خشک مانند گاز استریل پوشانده شود. پانسمان روزانه یا یک روز در میان عوض شود.

 در گزارشات موجود میزان عسل مورد استفاده متفاوت بوده طوریکه در مواردی از 30- 15 میلی لیتر عسل استفاده شده است. در یک گزارش استفاده از یک لایه نازک عسل نتیجه نسبتا" ضعیفی داشته است. در دو مقاله بیان شده که استفاده از عسل همراه با ماده لیپیدی(روغن کرچک و وازلین20) نتیجه رضایت بخشی داشته است.

بحث و نتیجه گیری

آنچه از بررسی و مقایسه نتایج حاصل از تحقیقات ذکر شده بدست می‌آید حاکی از آن است که عسل می‌تواند در درمان زخمهای جلدی نقش موثری داشته باشد. بیشتر تحقیقات انسانی انجام شده بر روی بیمارانی بوده است که تحت درمانهای مرسوم بمدت طولانی قرار گرفته و نتیجه مناسب بدست نیامده است. علت آن می‌تواند ملاحظات اخلاقی باشد که در درمان زخم باید ابتدا درمانهای رایج انجام گیرد.

نتایج بدست آمده از تحقیقات انجام شده بر روی عسل در درمان زخمها جالب توجه است: در اکثریت موارد بیماران به درمان با عسل پاسخ مناسبی داده‌اند. سرعت استریل شدن زخمها نیز قابل ملاحظه می‌باشد: دربیشتر موارد زخمها ظرف یک هفته از شروع درمان استریل شده‌اند. نکته مهم دیگر تسریع در بهبودی زخم است.این موضوع که عسل با اعمال اثر آنتی بیوتیکی موجب استریل شدن زخم می‌شود و همزمان فاقد اثر مهاری بر ترمیم زخم است- وحتی موجب تسریع آن نیز میشود-برای یک داروی موثر بر زخم یک ویژگی آرمانی محسوب می‌گردد.نبود عوارض یافته دیگری است که به استفاده از عسل مقبولیت بیشتری می‌دهد.

در مورد هزینه درمان استفاده از عسل مقرون به صرفه می‌باشد: در مطالعاتی که ضمن مقایسه اثر درمانی، هزینه درمان را نیز مقایسه کرده‌اند نتایجی بدست آمده است که حاکی از کمتر بودن هزینه درمان با عسل در مقایسه با سایر درمانهاست. برای مثال70 دلار جهت استفاده از آنتی بیوتیک در  برابر 2 دلارجهت درمان باعسل و در  درمقایسه با8 دلاردرمان با عسل(24) Duodermدر مطالعه دیگری40 دلار

این کاهش هزینه عمدتا بعلت عدم مصرف آنتی بیوتیک، کاهش مدت بستری و کاهش نیاز به دبریدمان جراحی بوده است.

آیا در زخمهایی که جدیدا ایجاد شده‌اند نیز می‌توان از عسل استفاده کرد؟ اگرچه شواهد بدست آمده از مطالعات بیشتر به مواردی پرداخته که بمدت طولانی تحت درمان با درمانهای مرسوم بوده‌اند، اما به نظر می‌رسد که این یافته بیشتر بعلت نوع نمونه گیری محققین بوده است تا محدودیت نوع درمان. در مطالعاتی که در زخم‌های تازه ایجاد شده عسل بعنوان درمان موضعی مورد استفاده قرار گرفته است، موثرتر بودن درمان با عسل در مقایسه با درمانهای معمول ثابت شده است.

در مطالعات آزمایشگاهی بر روی حیوانات،استفاده سیستمیک از عسل نتایج بمراتب بهتری در مقایسه با استفاده موضعی نشان داده است، به طوری که استفاده داخل صفاقی حتی از مصرف خوراکی نتیجه درمانی بهتری داشته است و هر دو نسبت به درمان موضعی نتیجه مناسبتری داشته‌اند.بررسی تاثیر عسل بصورت تجویز سیستمیک یکی از فیلدهایی است که نیازمند مطالعات بیشتر جهت کسب نتایج دقیق تراست.

چگونگی اثر بخشی عسل در مقابله با عفونت ها 

بشر هزاران سال است که از مخلوط بزاق زنبور و شهد گل که عسل نام دارد، به عنوان دارویی برای درمان زخم ها استفاده می‌ کند . آزمایش‌هایی که در سال‌های اخیر انجام گرفته، نشان داده‌اند که عسل در درمان عفونتهای برجای مانده از عمل سزارین و سوختگیهای از آنتی بیوتیکهای مرسوم کارآمدتر عمل می‌کند. این ماده شیرین با طیف وسیعی از میکروبهای خطرناک از جمله  Helicobacter , Salmonella , E.coli   به خوبی مبارزه می‌کند عسل روی باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک، از جمله «ابر میکروبی» به نام MRSA ، نیز موثر است و بر خلاف بیشتر آنتی بیوتیک‌ها به نحو چشمگیری باعث پیشرفت بهبودی زخم‌ها می‌شود. هنوز به درستی نمی‌دانیم عسل چگونه این آثار را بر جای می‌گذارد اما محققان اعتقاد دارند توان بهبود زخم‌ها و مقابله با میکروب‌های مقاوم به آنتی بیوتیک‌ که در این ماده بی‌نظیر وجود دارد، ممکن است روزی عسل را از نوعی درمان جایگزین به یک شیوه درمانی اساسی در پزشکی تبدیل کند. رمز و راز این توانایی‌ها را باید در شیوه تهیه عسل جست و جو کرد.  زنبورهای کارگر طی بهار و تابستان شهد جمع آوری می‌کنند، هنگامی که به کندو باز می‌گردند، آن‌ را از معده به دهان می‌آورند و در دهان دستیاران خود می‌گذارند. آنها شهد را به درون حفره های شانه خالی می کنند و با بال‌هایشان آن قدر آن را باد می‌زنند که بیشتر آب موجود در شهد تبخیر شود. در همین زمان، بزاق سرشار از آنزیم‌ زنبورها، ساکاروز را به گلوکز و فروکتوز تبدیل می‌کند که به آب باقیمانده در شهد پیوند می‌شوند . به این ترتیب، بیابانی بر جای می‌ماند که باکتری‌ها نمی‌توانند در آن زنده بمانند. البته ، حین رسیدن عسل فرصت زیادی برای تهاجم عوامل بیماریزا وجود دارد. اما آنزیمی به نام گلوکز اکسیداز این فرصت را از آنها می‌گیرد. این آنزیم با تبدیل کردن گلوکز به اسید گلوکونیک، فرآورده تلاش زنبورها را اسیدی و آن را برای بیشتر باکتری ها نامطلوب می‌سازد .

اغلب افراد عقیده دارند که اسیدی بودن، تنها سلاح عسل در برابر باکتری‌هاست. اما مطالعات نشان داده اند تقریبا همه عسل ها سلاحی سری دارند که حتی اگر رقیق شوند، آنها را برای میکروب‌ها مرگبار می‌سازد: پراکسید هیدروژن. این ماده زمانی در بیمارستان‌ها به عنوان ضدعفونی کننده مصرف می‌شد. از تجزیه این ماده رادیکال های آزاد تشکیل می‌شوند که باکتریها را از بین می‌برند. چون این واکنشها خیلی سریع رخ می‌دهد، پراکسید هیدروژن را باید در غلظتهای بالا بر زخم‌ها استعمال کرد. البته ، این ماده در این غلظتها به بافت سالم آسیب می‌رساند. در عسل، پراکسید هیدروژن به کمک آنزیم گلوکز اکسیداز تولید می‌شود. اما میزان آن هزار بار کمتر از مقداری است که در گذشته روی زخمها استعمال می‌شد. در نتیجه، گذاشتن عسل روی زخمها، ضمن جلوگیری از تهاجم و تخریب میکروب‌ها ، با آسیب بافتی همراه نیست. علاوه بر این، همین طور که پراکسید هیدروژن تجزیه می‌شود ، گلوکز اکسیداز با تسهیل ساختن آن از گلوکز، پیوسته آن را جایگزین می‌کند. جالبتر این که، به دلایل ناشناخته وقتی عسل رقیق می‌شود، فعالیت این آنزیم افزایش می‌یابد. به همین خاطر، عسل حتی وقتی 7 تا 14 برابر رقیق شود، می‌تواند از رشد باکتریهایی مانند MRSA جلوگیری کند. خلاصه، زمانی که عسل روی زخم قرار می‌گیرد و در اثر تراوش پلاسما از زخم رقیق می‌شود، در مبارزه با میکروبها پرتوانتر شود .

یکی دیگر از خصوصیات جالب عسل که آن را از داروهای ضد باکتری مرسوم مجزا می‌سازد، تقویت بهبود یافتن زخم هاست. داروها ی ضد باکتری علاوه بر نابودی باکتری‌ها به سلول‌های انسان نیز آسیب می‌رسانند. از طرف دیگر، آنها فقط با مهار کردن رشد میکروب‌ها به بهبودی زخم‌ها کمک می‌کنند. اما عسل به طور مستقیم در بهبودی زخم‌ها دخالت می‌کند. عسل محیط ویژه‌ای را می‌آفریند که برای رشد بافت مناسب است و در عین حال با میکروب‌ها نیز مبارزه می‌کند. به علاوه، رطوبت عسل از درد وتخریب سلولها حین تعویض پانسمانهای خشک شده جلوگیری می‌کند.

عسل دست کم بخشی از توان ترمیمی خود را مدیون پراکسید هیدروژن است. این ماده، رشد رگ‌های خونی را تحریک می‌‌کند. این رگها اکسیژن، مواد غذایی و سلول‌هایی به نام فیبروپلاست (که بافت پیوندی جدیدی را می‌سازند) را به موضع زخم هدایت می‌کنند. به علاوه، ترکیب ناشناختهای دسته‌ای از سلول‌های ایمنی به نام منوسیت رافعال می‌کند. این سلولها عامل رشدی را آزاد می‌کنند که سلول‌های پوششی را تحریک می‌کنند تا تقسیم شوند و زخم را ببندند. منوسیت‌ها به نوع دیگری از سلول‌های ایمنی به نام ماکروفاژ نیز تبدیل می‌‌شوند. این سلولها، میکروبها و سلولهای مرده را می‌بلعند و آنها را هضم می‌کنند .

به هر حال، همه عسلها از خواصی که برشمرده شد به یک اندازه بهره‌مند نیستند. شهد بعضی گل‌ها مقدار زیادی کاتالاز دارد. این آنزیم پراکسید هیدروژن را تخریب می‌کند. بعضی شهدها، گلوکز اکسید از را به گرما و نور حساس می‌کنند. با وجود این، توان ضد میکروبی بعضی عسل‌ها حتی با جوشاندن آنها از بین نمی‌رود. از این رو، به نظر می‌رسد، عسل علاوه بر مولکولهایی که تاکنون شناخته شده است، مواد ضد میکروب دیگری دارد که به دما مقاومند.

از زمان مصریان باستان، عسل برای درمان زخم‌ استفاده می‌شده است و به نظر می‌رسد که باکتری‌ها هنوز توان مقابله با مواد ضد میکروب آن را پیدا نکرده‌اند. از این رو، تلاش برای شناخت کامل‌تر این ماده ، ما را در مقابله به ابر باکترها که به آنتی بیوتیک‌های مرسوم مقاوم شده‌اند، یاری خواهد رساند. به هر حال، این ماده دارویی را همانند سایر داروها باید با مشورت متخصصان استفاده کرد. زیرا دانه‌های گرده موجود در عسل طبیعی می‌توانند خود باعث عفونت شوند. خوشبختانه، گرده‌ها را با پرتو گاما می‌توان از بین برد، بدون آن که به خواص دارویی عسل آسیبی برسد. امید است با تلاش‌های محققان راه برای یک شیوه درمانی جدید یعنی «عسل درمانی» هموار شود.

 برگرفته از :http://www.apitherapy-ms.blogfa.com